گفتگوی ویژه با حجت الاسلام والمسلمین حاج سید رضا مودب مولف کتاب علوم قرانی که در این گفتگو به بیان ویژگی ها و چگونگی تولید این اثر و همچنین ظرفیت های این کتاب برای طلاب سطح یک می پردازد. این کتاب نتیجه تلاش اساتید بزرگ قرآن کریم است که طی مدت دو سال به نتیجه رسده است. و مقرر شده که در سال تحصیلی جدید 1404 در سبد درسی طلاب قرار گیرد.
1-از دیدگاه شما علوم قرآنی چه نقشی در فهم و تفسیر قرآن کریم دارد؟
علوم قرآنی شامل مباحثی است که مقدمه‌ای برای تفسیر قرآن محسوب می‌شوند و برخی از آن‌ها مبانی اصلی مفسران را تشکیل می‌دهند. این مباحث شامل پرسش‌هایی درباره وحی، قرائات قرآن، سالم بودن یا احتمال تحریف آن، مفهوم نسخ، و چگونگی آیات محکم و متشابه است. مفسران این موضوعات را به‌عنوان مبانی تفسیری خود انتخاب کرده و روش‌های متفاوتی برای تفسیر قرآن اتخاذ می‌کنند. این روش‌ها شامل تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر روایی، تفسیر عقلی، یا ترکیبی از این‌ها به‌صورت اجتهادی است. آشنایی دقیق با مباحث علوم قرآنی موجب درک عمیق‌تر قرآن و همچنین فهم دیدگاه‌های مفسران مختلف درباره روش‌های تفسیری آنان می‌شود.
2-امتیازات کتاب در مقایسه با سایر درسنامه های علوم قرآنی چیست و به طور کلی این اثر از چه ویژگی هایی برخوردار است؟
این کتاب حاصل تلاش جمعی از نویسندگان، محققان و استادان حوزه علمیه قم است که سال‌ها در زمینه علوم قرآنی تدریس و تألیف داشته‌اند. هر یک از استادان برجسته، مانند:
استاد فاکر میبدی، استاد عزیزی کیا، استاد نجارزادگان، استاد طیب حسینی، استاد فلاحی قمی، استاد بابایی، استاد جواهری و استاد علی راد، مسئولیت نگارش یک یا دو فصل را بر عهده داشته‌اند
از ویژگی‌های برجسته این اثر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جدیدترین کتاب در حوزه علوم قرآنی، همراه با آرای تازه در هر بحث؛
- تدوین متناسب با سطح طلاب سطح یک، با تحلیل‌های روان‌تر و قابل‌فهم‌تر؛
3-در تدوین این کتاب تا چه اندازه از نظرات علما و اساتید تفسیر و علوم قرآنی بهره گرفته اید؟
این اثر بر اساس دیدگاه‌های مفسران و دانشمندان برجسته علوم قرآنی تدوین شده است، از جمله:
علامه طباطبایی (ره)، آیت‌الله خویی (ره)، آیت‌الله معرفت (ره)، علامه عسکری (ره)
آیت‌الله مصباح یزدی (ره)، آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی ، آیت‌الله العظمی سبحانی، آیت‌الله استادی دامت برکاتهم؛
تلاش شده است که مباحث مطرح‌شده در کتاب، با توجه به نظرات مشهور شیعه در حوزه علوم قرآنی تنظیم شوند تا دیدگاه‌های معتبر در این زمینه مورد توجه بیشتری قرار گیرد.
4-تولید این اثر تا چه اندازه به ویژگی ها و نیاز های مخاطب ( طلاب سطح یک) توجه شده است؟
کتاب با توجه به تجربیات آثار قبلی و نیازهای طلاب تنظیم شده است. از جمله اقداماتی که برای هماهنگ‌سازی کتاب با سطح مخاطبان انجام شده، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از ادبیات حوزوی و ساختار علمی در کنار حفظ روانی متن؛
- ارائه مباحث علوم قرآنی در قالبی جامع، علمی و متناسب با سطح طلبه‌های تازه وارد؛
- فراهم کردن بستری مناسب جهت آشنایی با قرآن و انس بیشتر با آن؛
5-به نظر حضرتعالی کارگاه‌های آموزشی در بهبود کیفیت و روزآمدی کتب درسی،چه نقشی دارند؟
درسی برگزاری کارگاه‌های آموزشی تأثیر زیادی در ارتقای کیفیت کتاب و تدریس آن دارد. برخی از نتایج برگزاری این کارگاه‌ها شامل موارد زیر است:
- بررسی و تحلیل تدریس نخستین نسخه کتاب توسط اساتید قم و سراسر کشور؛
- بازخوانی، اصلاح اشکالات احتمالی و اعمال تغییرات در ویرایش‌های بعدی؛
- آشنایی استادان با اهداف و روش‌های تدوین کتاب برای بهبود روش های تدریس؛
پس از انتشار این کتاب، برگزاری کارگاه‌های آموزشی در چند استان ضروری خواهد بود تا طلاب و استادان بتوانند تجربیات تدریس را ارزیابی کنند.
6-در یک نگاه کتاب خودتان را توصیف کنید؟
این اثر یک مطالعه جامع و ارزشمند در حوزه علوم قرآنی است که مهم‌ترین مباحث مورد نیاز طلاب را پوشش می‌دهد. کتاب در ۱۰ فصل تدوین شده و شامل موضوعاتی مانند:
وحی، نزول، جمع قرآن، قرائات قرآن، مفهوم تحریف‌ناپذیری، محکم و متشابه، ترجمه و تفسیر.
با تعدد ارجاعات، ویرایش دقیق، ساختار منسجم و طراحی مناسب، این کتاب به یکی از منابع ارزشمند حوزه علوم قرآنی تبدیل شده است. همچنین، پیشنهاد می شود که ترجمه عربی و انگلیسی این اثر نیز تهیه شود تا حوزه‌های علمیه خارج از ایران نیز بتوانند از آن بهره‌مند شوند.
7-سخن پایانی
این کتاب ظرفیت بالایی برای ترجمه به زبان‌های دیگر دارد و می‌تواند دانش علوم قرآنی را به علاقمندان سراسر جهان منتقل کند.